2022 yılına damgasını vuran en büyük olaylardan bir tanesi Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle başlayan savaş oldu. İkinci Dünya Savaşı’ndan beri batı dünyasına savaşı bu kadar yakın hissettiren Rusya-Ukrayna savaşı yıkıcı etkileriyle hala devam ederken, Avrupa Birliği bu süreçte farklı alanlarda Ukrayna’ya destek vermeye devam etti/ediyor.
Avrupa’nın en büyük ticari partnerlerinden olan Rusya’ya ekonomik yaptırım sürecinde pek çok marka bu ülkeye satışlarını durdurdu. Rusya’da fabrikaları bulunan otomotiv üreticileri hem en büyük pazarlarından birini kaybetti hem de sonraki süreçte Rusya’nın doğalgaz satışında getirdiği kısıtlamalarla ve hammaddeye ulaşım sorunlarıyla birlikte yüksek üretim maliyetleriyle yüz yüze kaldılar.
2021 yılına göre güzde 60’a yaklaşan düşüşün yaşandığı 2022 binek ve hafif ticari araç satışlarındaki kadar olmasa da ağır ticari araçlarda da yüzde 16’ya yaklaşan biri düşüş yaşandığı tahmin ediyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline tepki olarak pazardan çıkan Batılı kamyon markalarının yerini Rus markalarla birlikte Çinli üreticilerin almaya başladığı görünüyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle başlayan savaş neredeyse birinci yılını doldurmak üzereyken pek çok iş alanının olduğu gibi ağır ticari araç üreticileri de bu süreçten etkilendiler.
Kamyon pazarında Çinli üreticilerin yükselişi
Rusya kamyon pazarıyla ilgili verileri sunan AUTOSTAT’a göre Kasım 2022’de Çinli kamyon markaları 3,646 adetle pazarda hakimiyeti ele aldı. 7,996 kamyonun satıldığı Kasım ayında toplam Rusya pazarının yüzde 45,6’sını temsil eden bu rakamda Çinli SHACMAN, SITRAK ve FAW markalarının payı bulunuyor.
10,509 kamyonun satıldığı Aralık ayında ise Rusya’da en çok satılan kamyon markası yine KAMAZ olurken Çinli SHACMAN, SITRAK ve FAW pazarda ikinci, üçüncü ve dördüncü marka olarak yer aldılar. Pazar paylarını 6-7 kat arttıran Çinli markaların ardından beşinci sırada Belarus üretimi MAZ yer aldı.
Yine AUTOSTAT verilerine göre 2022 yılında Rusya’da satılan kamyon sayısı 84,200 oldu.
2022 yılının ilk aylarına kadar batılı kamyon markaları tarafından domine edilen Rusya pazarında savaşın başlamasıyla alınan aksiyon kararları şu şekilde:
Volvo Trucks ve Renault Trucks
Ne zaman biteceği bilinmeyen süreçte, dünyanın en büyük kamyon üreticilerinden biri olan Volvo Trucks ve şirketin diğer kamyon markası Renault Trucks, Rusya’daki üretim ve faaliyetlerini durduran ilk üreticilerden biri oldu. Volvo Trucks açıklamasında, grubun gelirlerinin yaklaşık yüzde 3’ünün Rusya’dan geldiğini belirtmişti.
Volvo Trucks Rusya Kaluga’da 2009 yılında açılan kendi fabrikasında ortalama yıllık 3000 adetlik üretim yapıyordu.
Mercedes-Benz
Rusya’da ortak girişimi KAMAZ’la üretim yapan Mercedes-Benz, savaşın başlamasının ardından 2022 Şubat ayının son günlerinde Rusya’daki faaliyetini durdurduğunu açıklayan bir açıklama yapmıştı. 12 yıllık KAMAZ ortaklığının ardından ülkeye üretime konu parça göndermeyi durduran marka, Daimler Truck’a devrettiği KAMAZ’da hala yüzde 15’lik hisseye sahip.
Scania ve MAN
Mart 2022 itibarıyla Rusya’ya kamyon ve parça gönderimini durduran bir diğer İsveçli kamyon üreticisi Scania, St. Petersburg’daki üretimini de sonlandırmıştı. 2021 rakamlarına göre Scania’nın gelirlerinin yüzde 6’sının Rusya kaynaklı olduğu marka tarafından açıklanmıştı.
Bir diğer TRATON Grup markası olan ve yine St. Petersburg’da kısıtlı bir üretim yapan MAN Truck&Bus da Scania ile aynı dönemde Grup açıklamasıyla üretim de dahil olmak üzere Rusya’daki faaliyetlerini durdurmuştu. MAN 2022 yılının son haftalarında Rusya’daki iştiraki Man Truck and Bus Rus LLC'nin varlıklarını markanın yerel bir satıcısına devrettiğini açıkladı.
IVECO
2022 Mart ayında Rusya’ya araç satışını durdurduğunu açıklayan Iveco, yaz aylarında ise yerel bir üretici olan AMT ile ortak üretim yaptığı fabrikadaki hisselerini satacağını açıkladı. Yıllık 600-700 kamyon üretimi yapan AMT’de Iveco’nun yüzde 33 hissesi bulunuyordu.
DAF Trucks
Paccar markası DAF Trucks da Rusya'ya savaş nedeniyle tedariki durdurma kararını alan kamyon üreticileri arasında yer alıyor. Rusya’da herhangi üretim bağlantısı bulunmayan DAF Trucks, ülkeye yıllık yaklaşık 2000 kamyon tedarik ediyordu.
Ford Trucks
Türkiye’de üretilerek yurtiçinde ve yurtdışında her geçen yıl artan Pazar payıyla güçlenen Ford Trucks için özel bir açıklama yapılmasa da Ford Motor tarafından yapılan açıklamada Rusya’da joint venture hafif ticari araç üretimini durdurma ve faaliyetlerin askıya alınması kararı alınmıştı.
