Dünyanın önemli otobüs üreticileri arasında yer alan Volkswagen Grubu şirketlerinden MAN Truck&Bus, ilk elektrikli seyahat otobüsünün uzun süren geliştirme süreçlerinin ardından Avrupalı otobüs basını ve önemli müşterilerine ilk tanıtım etkinliğini Ankara’da gerçekleştirdi.
Elbette bu dönüştürücü hamlede Avrupa Birliği’nin 2030 yılına kadar filo CO2 emisyon limitlerini otobüsler ve yolcu otobüsleri için yüzde 43'lük bir azaltma öngörmesinin de önemli bir etkisi var. Bu oran 2035 yılına kadar yüzde 64'e ve 2040 yılına kadar yüzde 90'a çıkarılacak ve bu tarihlenen gelecekte dizel otobüslere pek yer görünmüyor. Bu yasal gereklilikleri yerine getirmek için MAN, 2024 yılından bu yana seri üretimde bulunan eTruck'ın tahrik teknolojisini kullanarak seyahat otobüsünde elektrifikasyona başlayan ilk Avrupalı üretici olacak.
Elektrikli seyahat otobüsü Ankara’da üretilecek
İlk tanıtımı Ankara’da geçen yıl faaliyete geçen MAN Test ve Değerlendirme Merkezi’nde 7 Mart 2025 tarihinde gerçekleştirilen MAN Lion's Coach 14 E batatya elektrikli seyahat otobüsünün dünya tanıtımı Ekim 2025'te Brüksel'de düzenlenecek Busworld Europe fuarında gerçekleştirilecek. Avrupa’nın ilk elektrikli seyahat otobüsünün üretimi de 2026 yılında Türkiye'deki, MAN Ankara fabrikasında başlaması planlanıyor. Seri üretimin başlamasıyla birlikte sırasında, Avrupa'nın ana pazarlarında seçilen öncü müşterilere ilk teslimatların yapılması bekleniyor.
Elektrikli araçlarda en büyük pay şehir içi otobüslerde
Elektrik enerjisinin özellikle şehir içi otobüslerde kullanılması hem emisyon hem de sessizlik ve konfor özellikleriyle önemli bir dönüşüme işaret etmişti. Hatta bütün ticari araç gruplarında elektrikli payı en çok yüksek olarak otobüste kendini gösterdi. 2024 yılında Avrupa Birliği ülkelerinde elektrikli otobüs satışları yüzde 26,8 artışla, yüzde 15,9'dan yüzde 18,5'e yükselen bir pazar payına sahip oldu. Bu oran hafif ticari araçlardaki yüzde 6,1’lik elektrikli payı ve kamyonlardaki ise yüzde 2,5 elektrikli payına kıyasla en yüksek oran olarak elektrik teknolojisinin şehir içi yolcu taşımacılığında hak ettiği yere hızla geldiğini gösteriyor.
Şehir içi otobüslerin ardından intercity segmentindeki otobüsler de yavaş yavaş elektriklenirken pek çok sektör paydaşının aklındaki en büyük soru büyük seyahat otobüslerinin (Coach) elektrikli dönüşümün nasıl olacağı üzerineydi. Son yıllarda kendilerine hedef olarak Avrupa’yı seçen ve elektrikli deneyimleri yüksek olan Çinli dev otobüs üreticileri, Avrupa’daki fuarlarda elektrikli seyahat otobüslerini tanıtmaya başladılar.
MAN Lion's Coach 14 E: İlk Avrupalı seyahat otobüsü
Uygun koşullar altında 650 kilometreye kadar menzile sahip olacağı kaydedilen MAN Lion's Coach 14 E özellikle kısa ve orta mesafeler olacağı ifade edilirken, bunlar arasında servis hizmetleri, iş taşımacılığı ve şehir gezilerinin yanı sıra özel turizm gezileri de yer alıyor.
Henüz ülkemizde 375 kw hızlı şarj altyapısı bulunmasa da verilen bilgilere göre otobüs sürücülerinin yasal sürüş ve dinlenme süreleriyle bağlantılı olarak uygun altyapı olan yerlerde 375 kilowatt'a kadar CCS şarj kapasitesi ile dizel bir otobüse benzer bir kullanımının mümkün olduğu kaydediliyor. Özellikle Avrupa’da gelişen ve 2025 sonunda sayıları 1000’i aşması tahmin edilen megawatt şarj altyapısı (Megawatt Şarj Sistemi, MCS, 750 kW'a kadar) ile elektrikli otobüslerin kullanım alanlarının gelecekte günlük şarj olmadan bile uzun mesafelere doğru daha da genişlemesi bekleniyor.
Elektrikli şehir içi otobüslerinin üretim ve satışında Pazar lideri olan MAN, seyahat otobüsünde hidrojen yerine batarya elektrik tahrikini tercih etmesinde bu teknolojinin hidrojen yakıt hücresi teknolojisine kıyasla üç kata varan verimlilik avantajına işaret ediyor.
MAN Lion's Coach 14 E teknik özellikleri
Elektrikli seyahat otobüsün temel konsepti, 2017 yılında tanıtılan, Lion's Coach'a dayanıyor. İlk aşamada, teknik olarak izin verilen maksimum brüt araç ağırlığı 27,3 ton olan 13,9 m uzunluğunda, üç akslı bir araç olarak yollara çıkacak. Elektrikli seyahat otobüsünün 3 akslı olması, bagaj bölmesinden taviz vermeden arka aksın önünde bir veya iki opsiyonel batarya paketi için yeterli alan sunuyor. Elektrikli seyahat otobüsü 61 yolcu kapasiteli olarak yola çıkacak ve 11 metreküp ve maksimum 13 metreküp (bagaj raflarındaki yaklaşık iki metreküp dahil) bagaj hacmi sunacak. Bu da yolcu başına yaklaşık 180 veya 215 litrelik bir hacim anlamına geliyor. Ancak ilk tanıtılan versiyonda kargo alanında sürücünün uyuma alanı olarak kullandığı alanın kaldırıldığı dikkat çekiyor. Aracı geliştiren uzmanlardan aldığımız bilgiye göre gelecek yıllarda batarya teknolojilerinin gelişmesi ve yoğunluklarının artmasıyla uyku bölmesinin yeniden araçta yer alması da mümkün olacak.
MAN, seyahat otobüsünde elektriklenme yolcuğuna elektrikli Lion's Coach 14 E üç akslı otobüsle başlıyor ve on yılın sonuna kadar bu yelpaze genişleyecek. Şirketin orta vadeli hedefi daha düşük enerji, bakım ve onarım maliyetleri yoluyla dizel otobüslerle maliyet eşitliği sağlamak olarak açıklanıyor.
Kiess: “Emisyonsuz ve düşük gürültülü seyahat çağı başlıyor”
Ankara’da düzenlenen etkinlikte konuşan MAN Truck & Bus Otobüs Ürün Pazarlama Müdürü Heinz Kiess "Büyük bir Avrupalı üreticinin ilk elektrikli seyahat otobüsü, birçok müşterinin beklediği yeni bir emisyonsuz ve düşük gürültülü seyahat çağının başlangıcına işaret ediyor. Burada ön saflarda yer almaktan ve böylesine dinamik ve yenilikçi bir otobüsü tekerleklerinin üzerine koymaktan mutluluk duyuyoruz" dedi.
Aerodinamik sürtünme katsayısında rekor değer
Aslında test ettiğimiz prototip MAN eCoach tasarımı, 2025 Busworld’de dünya lansmanı yapılacak olan tasarımdan daha farklı bir çizgiye sahip olacak. Smart Flow Design ‘(Akıllı Akış Tasarımı) ile yeni ilk bakışta otobüsün elektrikli olduğuna dikkat çeken aerodinamik ve yenilikçi detaylara sahip olacak.
MAN tasarım ekibinin dış kaplamada yaptığı aerodinamik ince ayarlar, otobüsler için kritik olan aerodinamik sürtünme katsayısını (Cd değeri) 0,34'ten 0,31'e düşürerek, menzile de olumlu etki eden rekor bir değer elde ettiği verilen bilgiler arasında yer aldı.
449 beygir gücünde senkron motor
MAN eCoach’ta kullanılan MAN eCD330 elektrik motoru, senkron motordur (PSM) olarak MAN'ın elektrikli kamyonlarında da kullanılıyor. Merkezi motor, arka batarya paketinin altında ortada yer alıyor ve gücünü denenmiş ve test edilmiş aks diferansiyeline aktarıyor.
MAN tarafından üretilen elektrik motoru, ikinci aksa 330 kW (449 bg) güç sağlıyor ve MAN'ın TipMatic 4 vitesli şanzımanı ile kombine edilmiş.
Altılı batarya paketiyle 534 kWh kapasite
Dörtlü batarya paketiyle 356 kWh, altılı paketle toplam 534 kWh kapasiteye kadar ulaşan batarya, 375 kW'a kadar güce sahip CCS şarj altyapısına uyumlu olarak geliştirilmiş. Ayrıca ilk elektrikli seyahat otobüsü ağır ticari araçların şarjı için orta vadede standart olması beklenen 750 kW'a kadar güç sağlayan MCS şarjına uyum için gelecekteki entegrasyon için hazırlanmış.
MAN, elektrikli seyahat otobüslerinde nikel manganez kobalt oksit (NMC) lityum batarya paketleri, MAN'ın Nürnberg'de bulunan ve kısa süre önce yeni batarya üretim tesisinin açılışı yapılan tesisinden geliyor. Batarya modüllerinin paket başına kapasitesi 89 kWh ve hücre kimyası ve yapısı ticari araçlarda kullanılmak üzere özel olarak geliştirilmiş.
Yeni elektronik platform elektrikli otobüste de kullanılacak
MAN Lion's Coach E, 2024 model yılından bu yana tüm MAN ve NEOPLAN otobüslerinde kullanılan ve siber güvenlik için yasal gereklilikleri de sağlayan yeni elektronik platforma sahip olacak. Sezgisel MAN SmartSelect kullanım konseptine sahip yeni sürücü kokpitinde dijital göstergeler menzil, batarya durumu ve diğer parametreler hakkında her zaman okunması kolay bilgiler sunarak sürücüyü verimli sürüşe teşvik ediyor.
Avrupa GSR B Direktifi 2024 ile zorunlu hale gelen yeni güvenlik ve asistan sistemlerinin yanı sıra MAN Lion's Coach E’de mevcut EBA+ yaya algılama özellikli acil fren asistanının yanı sıra AttentionGuard, aktif Şerit Dönüş Asistanı, hız sınırı algılama gibi sistemler de yer alıyor.
Sürücüsü hareketsiz kalırsa otobüs otomatik olarak duruyor
ACC Stop & Go veya MAN Traffic Jam Assist ile birlikte standart olarak sunulan yeni MAN SafeStop Assist asistan sistemi ise otobüste en dikkat çekici teknoloji olarak öne çıkıyor. Aktif müdahale sisteminin sürücünün artık hareket edemeyecek durumda olduğunu algılamasıyla MAN SafeStop Assist bir acil durdurma başlatır ve otobüsü kendi şeridinde durdurabiliyor.
